Vu cổ họa khởi

Khi về già, Hán Vũ Đế tuổi cao, sa vào hưởng lạc, xây cất nhiều cung điện và tin vào chuyện mê tín. Giữa lúc đó, trong triều nảy sinh mâu thuẫn giữa Vũ Đế và Thái tử, cũng như việc ngoại thích Vệ thị quá mạnh đã khiến rất nhiều thế lực thù địch hợp sức tiêu diệt, đầu tiên phải kể đến dòng họ Công Tôn thị, hậu duệ của chị ruột Vệ Hoàng hậu.

Công Tôn Kính Thanh (公孙敬声), là con trai của Thừa tướng Công Tôn Hạ và chị ruột của Hoàng hậu là Vệ Quân Nhụ. Kính Thanh do ỷ mình là cháu gọi Hoàng hậu bằng dì, hành sự kiêu xa không tuân thủ pháp kỷ, lại vin vào chức quyền Thái bộc (太仆) có địa vị cao, lạm dùng quân lương đáng tiền hơn 1900 vạn tiền. Sự tình bại lộ, bị bắt hạ ngục. Lúc này, Hán Vũ Đế hạ chiếu bắt giữa người Dương Lăng là Chu An Thế (朱安世), chậm chạp không thể quy án, Công Tôn Hạ liền nhân đó xin Hoàng đế xá tội cho con trai, được y chuẩn. Tuy nhiên, về sau Chu An Thế đột nhiên bị bắt, hắn tố cáo Công Tôn Kính Thanh cùng Dương Thạch công chúa liên quan đến vụ án yểm bùa vu cổ trù Thiên tử[54]. Sau khi Hoàng đế biết được, cực kì phẫn nộ, bèn sai diều tra trên dưới nhà Công Tôn Hạ.

Năm Chinh Hòa thứ 2 (92 TCN), mùa xuân, bắt giữ Thừa tướng Công Tôn Hạ, sau đó liệt kê toàn bộ tội danh tàn hại nước nhà, dung túng môn khách của nhà Công Tôn[55], cha con Công Tôn Hạ đều chết trong ngục. Lúc này, thế lực của Thái tử Lưu Cứ bị mất đi đáng kể trong triều đình, nhưng quan trọng hơn liên tiếp những thiên tai, đại nạn xảy ra ngay trong năm đó càng khiến những lời dị nghị không thể dập tắt[56][57]. Tháng 4, mùa hè năm đó, Chư Ấp công chúa cùng Dương Thạch công chúa do liên lụy vụ án vu cổ mà đều bị xử tử. Con trai của Vệ Thanh là Vệ Kháng, cùng con trai của Vệ Trưởng công chúa là Tào Tông đều khép tội xử tử liên đới[58].

Giang Sung lúc này chủ trương trong vụ án Vu cổ, nên đắc tội với Thái tử, thấy Vũ Đế đã cao tuổi, sợ Thái tử lên ngôi thì khó toàn mạng, bèn bí mật tố cáo với Vũ Đế rằng có người mong Hoàng đế chết sớm, dùng thuật vu cổ để niệm chú nguyền rủa. Vũ Đế tin lời Giang Sung, bèn cho làm sứ giả, giao cho quyền xét xử các sai lầm của hoàng thân quốc thích[59][60][60][61]. Vụ án này đã giết đến hơn vạn người.

Cùng quẫn tự sát

Hán Vũ Đế tuổi già, càng thêm tin tưởng việc Vu cổ. Giang Sung nhân đó nói việc Vu cổ hoành hành trong cung đến nỗi Thiên tử mắc bệnh lâu mà không giảm. Do đó, Vũ Đế cho Giang Sung lục soát cung đình, điều tra sự việc Vu cổ trong cung, đến tận Tiêu Phòng điện của Vệ hoàng hậu, nhưng trước mắt vẫn chưa thu được gì[62][63].

Năm Chinh Hòa thứ 2 (92 TCN), tháng 7 (ÂL), Giang Sung đến rà soát Đông Cung, hắn thông đồng với Án Đạo hầu Hàn Thuyết (韩说), Ngự sử Chương Cống (章赣) cùng Hoàng môn Tô Văn (苏文) đã phát hiện hình nhân gỗ bên dưới thềm Đông Cung[63][64]. Thái tử Lưu Cứ đích thân đến Cam Tuyền cung (甘泉宮) giải trình, nhưng không gặp được Hoàng đế do đám người Giang Sung ngăn cản[65]. Sợ Giang Sung hại mẹ con mình, Thái tử bèn hỏi kế Thiếu phó Thạch Đức[66]. Theo lời Thạch Đức, Thái tử vội vã chạy tới Vị Ương cung cầu cứu Vệ Hoàng hậu. Giúp con, Vệ Hoàng hậu dùng Tỷ thụ của mình để điều Ngự mã và Xạ sĩ trong cung của Hoàng hậu tới trợ gúp, lại phái Vệ quân từ Trường Lạc cung hỗ trợ[59]. Ngày 9 tháng 7 năm đó, Thái tử Lưu Cứ tập hợp quân sĩ, bèn giả lệnh phụ hoàng bắt bè đảng Giang Sung giết chết, rồi mang quân chiếm cứ các vị trí trọng yếu trong kinh thành Trường An, đánh phá kho vũ khí ở Trường Lạc cung[59][67]. Kinh thành hoảng loạn. Người cùng phe cánh của Giang Sung là Tô Văn chạy thoát, tới Cam Tuyền cung báo cho Vũ Đế rằng Thái tử dấy quân khởi loạn[59]. Vũ Đế đang dưỡng bệnh, nghe tin bèn sai Tả Thừa tướng Lưu Khuất Li đem quân bắt Thái tử. Hai bên đánh nhau tại Trường An 5 ngày liền. Cuối cùng Thái tử Lưu Cứ bị thua, phải chạy trốn khỏi kinh thành Trường An. Thiếu phó Thạch Đức cũng bị giết[68][69].

Tháng 7 năm đó, ngày Canh Dần, Thái tử được Tư trực Điền Nhân trợ giúp thoát khỏi Trường An qua Phúc Áng môn[70]. Cùng ngày hôm đó, Vũ Đế sai Tông chính Lưu Trường Lạc (劉長樂) cùng Chấp kim ngô Lưu Cảm Phụng (劉敢奉) đến Tiêu Phòng điện, tịch thu tỉ thụ của Hoàng hậu. Bà vừa thẹn vừa hận nên đã tự sát[1][71]. Sau khi Vệ hậu tự sát, Thái tử Lưu Cứ bị phát hiện trốn trong nhà dân ở Văn Hương, bị Vũ Đế mang quân vây bắt, phải tự vẫn, hai vị hoàng tôn là con của Thái tử cũng bị giết[59]. Hàng ngàn người khác bị liên lụy trong vụ án, đây được sử gọi là Loạn Vu cổ. Gia tộc họ Vệ một thời lừng lẫy bị diệt vong.

Thi hài Vệ Tử Phu được Hoàng môn Tô Văn cùng Diêu Định Hán lấy xe con đưa thi thể vào trạm xá, đặt vào quan tài nhỏ, đem táng tạm tại Đồng Bách đình (桐柏亭), bên vệ đường phía Đông cạnh đại lộ bên ngoài Phúc Áng Môn, thuộc phía Đông Nam của thành Trường An[72].